Kahve içmenin sıhhate yararlı olduğu ve ömrü uzatmaya yardım ettiği istikametindeki araştırmaları artık hepimiz biliyoruz. Lakin salı günü bilim dergisi European Heart Journal’da yayımlanan bir makale, kahve tüketiminin yararlarının zamanlamasıyla bağlı olduğunu ortaya koydu. Buna nazaran tüketilen ölçü ne olursa olsun, kahveyi sabah saatlerinde içmek, sıhhate yararını görmek için en gerçek yol.
Araştırma ABD’nin New Orleans eyaletinde bulunan Tulane Üniversitesi’nde gerçekleştirildi. Araştırmanın baş müellifi Dr. Lu Qi, yaptığı yazılı açıklamada, “Bu araştırma kahve içmenin zamanlamasını ve sıhhate tesirlerini test eden birinci çalışma. Olağanda beslenme tavsiyeleri verirken zamanlamaya dair bir şey söylemiyoruz lakin tahminen gelecekte bunu da göz önünde bulundurmalıyız” sözlerini kullandı.
Araştırmacılara nazaran, geçmişte yapılan kahve tüketimiyle ilgili çalışmalarda, iştirakçilerin orta düzeyde kahve tüketmesinin tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık ve erken mevt risklerini azalttığı görülmüştü. Lakin kişinin genetik yapısı, tükettiği kahve ölçüsü ya da kahveye ek ettiği tatlandırıcılar üzere faktörlerin bu bağlantı üzerindeki tesirleri tutarsız hatta tartışmaya açık haldeydi.
Bu çalışmada, araştırmacılar 1999-2018 yılları ortasında yapılan ABD Ulusal Sıhhat ve Beslenme Muayenesi Anketi’nden faydalandı. Yıllara yayılmış 10 döngüden oluşan anket kapsamında 18 yaş ve üstü 40.725 yetişkin, bir evvelki gün yiyip içtikleriyle ilgili anket formları doldurdu. Araştırmacılar ayrıyeten Ömür Biçimi Kıymetlendirme Çalışması kapsamındaki 1.463 bayan ve erkek yetişkinin haftalık beslenme kayıtlarını da araştırmaya dahil etti.
Çalışma kapsamında hem kafeinli hem de kafeinsiz kahve incelendi. Kahve içme zamanlaması açısından gün; sabah (04.00-11.59), öğlenden sonra (12.00-16.59) ve akşam (17.00-03.59) olmak üzere üçe bölündü.
Araştırmacılar kahve tüketim zamanlaması açısından iki örüntü (sabah ve gün boyu) olduğunu tespit etti. Yaklaşık 10 yıl takip edilen iştirakçilerden 4.295’i rastgele bir sebepten, 1.268’i kardivasküler hastalıklardan, 934’ü de kanserden öldü.
Kahve içmeyen şahıslarla kıyaslandığında, yalnızca sabahları kahve içenlerin rastgele bir sebepten erken vefat riski yüzde 16, kardiyovasküler hastalıklardan mevt riski ise yüzde 31 daha düşüktü. Gün uzunluğu kahve içenlerin riskinde ise azalma görülmedi.
Bu bulgular araştırmacıların uyku saatleri, yaş, ırk, etnik köken, cinsiyet, ailenin gelir seviyesi, eğitim, fizikî aktivite seviyeleri, beslenme skoru ve diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol üzere sıhhat şartlarını dikkate aldığı durumda bile değişmedi.
Öte yandan sabah kahvesi içenlerde, kafeinli ve kafeinsiz kahve tüketimi ölçüsünün (bir fincan az ya da üç fincandan fazla) da fark yaratmadığı görüldü. Vefat riski açısından bakıldığında, kahveyi sabah saatlerinde içmek, öteki tüm alışkanlıklardan daha tesirliydi.
ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi Sözcüsü Vanessa King, kesimi olmadığı araştırmayı, “Bu araştırma gözleme dayalı yani ölçümler bir deney ortamında yapılmamış. Araştırmalarda deney altın standarttır” dedi. Çalışmanın tabiatı gereği sabah kahve içmekle erken vefat riski ortasında bir neden sonuç bağlantısı değil, bir temas ortaya koyduğunu söyleyen King, “Ama Amerika’da bir numaralı mevt sebebinin kardiyovasküler hastalıklar olduğunu düşünürsek, bulgular anlamlı” diye konuştu.
ZAMANLAMA NEDEN DEĞERLİ?
Dr. David Kao da kesimi olmadığı araştırmayı “büyüleyici” sözüyle nitelendirdi ve “yıllardır bu hususa ait yapılmış en âlâ soruşturmalardan biri” olduğunu söyledi. Colorado Üniversitesi’nde misyon yapan Kao, “Kahve içme modellerini kategorize etmek için makine öğrenmesi biçimi bir metot kullanılması, bulguların ana kaynaktan farklı birden fazla dış data kaynağı ile doğrulanması dikkat cazip. Bunlar kazara ya da kazara müspet bulgular çıkması mümkünlüğünü büyük oranda azaltıyor” diye konuştu.
Ancak araştırmacılara nazaran, çalışmanın yetersiz kaldığı birtakım bahisler da var. Birincisi kişinin bir evvelki gün ya da hafta boyunca ne kadar kahve tükettiğine dair hatırladıkları yanlış ya da taraflı olabilir. Dahası bu bildirimler uzun vadeli alışkanlıkları yansıtmıyor olabilir. İkincisi de araştırmalar birçok öteki faktörü göz önünde bulundurmuş olmakla birlikte farkı yaratan şeyin öteki sebepler olma ihtimali hala mevcut.
Araştırmacılar, “sabahları kahve içmenin genel olarak daha sağlıklı bir ömür biçimi benimsiyor olma ihtimalini dışlayamadıklarını” vurguladı ve ekledi: “Örneğin sabahları kahve içenler daha fazla idman yapıyor ya da daha az çok işlenmiş besin tüketiyor olabilir.” Ek olarak iştirakçilerin genetik bilgileri elde olmadığından araştırmacılar, genetik olarak belirlenmiş kafeini metabolize etme suratının bir tesiri olup olmadığını da inceleyemediklerini bildirdi.
Qi, bulgulara dair bir mümkün açıklamanın, “öğleden sonra ya da akşam saatlerinde kahve tüketmenin sirkadiyen ritimleri ve melatonin üzere hormonların seviyelerini etkilemesi” olabileceğini belirtti. Düşük melatonin seviyeleri geçmişte yüksek tansiyonla, oksidatif gerilimle ve kardiyovasküler hastalık riskinin artmasıyla ilişkilendirilmişti.
King, “Kahve ayrıyeten kardiyovasküler hastalık riskini artırabilen hür radikalleri nötrleştirerek bedendeki inflamasyonu azaltan antioksidanlar içeriyor” dedi. Sigara dumanı ya da pestisitler üzere çevresel kaynaklardan gelen istikrarsız moleküller olan hür radikaller, hücrelere ziyan verebiliyor.
Araştırmacılar bedendeki kimi inflamasyon işaretçilerinin kendi saatleri olduğunu, bilhassa sabahları en yüksek seviyelere çıktıklarını hatırlatarak, “Dolayısıyla sabahlara ağırlaşmış kahve tüketiminin antiinflamatuar tesiri, sabahın geneline, öğlenden sonraya ve akşama yayılmış kahve tüketiminden daha yararlı olabilir” yorumunu yaptı. Bu durumun hem kafeinli hem de kafeinsiz kahve için geçerli olduğu vurgulandı.
KAHVE TÜKETİMİ NASIL AYARLANMALI?
King, “Eğer kahve tüketiminizi yalnızca sabah saatleriyle sonlandırmak istiyor lakin sorun yaşıyorsanız, sebebi nizamlı olarak gereğince dinlenmiyor olmanız olabilir” dedi. Kao da dinlenmenize mahzur olan uyku apnesi üzere bir sıkıntınız olup olmadığını görmek için bir uyku uzmanına başvurmanın yararlı olabileceğini belirtti.
King ayrıyeten gün içinde içilen kahveleri sulandırmanın ve hidrasyon için yanında bol bol su içmenin de uyanık kalmaya yardımcı olduğunu belirtti.
ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi Sözcüsü Sue-Allen Anderson-Haynes de “Tiroidinizi, D vitamini ve demir seviyelerinizi test ettirmek, yorgunluğunuzun daha önemli bir şeyden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemenize yardımcı olabilir” diye konuştu.
Anderson-Haynes, “Eğer kahve içmiyorsanız ve günlük rutininize kahve eklemenin yararlı olacağını düşünüyorsanız evvel büyük resme bakın. Genel manada fizikî olarak hareketli, istikrarlı, sürdürülebilir ve sağlıklı bir beslenmeye ve hayat biçimine sahip misiniz?” derken kahvenin ne vakit içilmesiyle ilgili daha fazla delil oluşana kadar hekiminizin ya da diyetisyeninizin tavsiyelerine uyulması gerektiğini vurguladı.
CNN International’ın “Limit coffee-drinking to this time window to lower early death risk, study suggests” başlıklı haberinden derlenmiştir.
